-Fiillerden türetilen ve zarf tümleci olarak kullanılan kelime veya kelimelerdir.-Ulaçlar yapım ekleriyle türetilir.-İsim görevinde kullanılmazlar.
Çeşitleri şunlardır.
a.Bağlama Ulacı"-İp" ekiyle türetilir.
Bu ek genellikle "ve" bağlacının yerini tutar."-İp" ekinin getirildiği fiille onun bağlanmış olduğu fiilin öznesi ve zamanı aynıdır.
Telefon edip hâlini hatırını sordum.< Telefon ettim ve hâlini hatırını sordum
Bu ulacın tekrarlanması fiilin sıkça yapıldığını gösterir:Gidip gidip komşuları rahatsız ediyor.Bakıp bakıp gülüyor.
b. Durum Ulaçları :"-erek, -e..., -e, -meden, -meksizin, -cesine" ekleriyle yapılır.Fiilin nasıllığını bildirir.
Sınıfa gülerek girdi.Olayı adeta yeniden yaşıyormuşçasına anlattı.Gece karanlık sokaklarda düşe kalka ilerlediler.Dinlene dinlene gittiler.Gürültüye aldırmadan işiyle meşgul oluyordu.Hiç dinlenmeksizin yedi saat yürüdüm.Her şeyi bilircesine konuşuyordu.
c. Zaman Ulaçları:"-İncE, -dİkçE, -dİğİndE, -ken, -mEdEn, -or, -mEz" ekleriyle yapılır.Bu ulaçlar fiilin zamanını bildirir.
Gülünce gözlerinin içi gülüyor.Canım sıkıldıkça şiir okurum.Kar yağınca herkes sokaklara döküldü.İlk okuduğumda iyi anlayamamıştım.Uyurken hep sayıklar.Gün ağarırken düştük tarla yollarına.Uyumadan önce de yarım saat kitap okunabilir.Gelir gelmez seni sordu.
d. Başlama Ulaçları:"-Elİ" ekiyle türetilir ve sonraki fiilin başlangıcını bildirir.
Buraya geleli çocuğa bir hâller oldu.Seni tanıyalı hayatım değişti.
e. Nedenlik Ulaçları:"-dİğİ, -EcEğİ" ekleriyle türetilir ve "-dEn dolayı, için, -dEn ötürü" edatlarıyla birlikte kullanılır.
Çok yalnızlık çektiğinden (dolayı) buralarda kalmak istemiyor.Sizden ayrılacağı için üzülüyor.
f. Bitirme Ulaçları:"-EnE, -İncEyE, -EsİyE" ekleriyle türetilir ve "değin, dek ve kadar" edatlarıyla birlikte kullanılır.Sonraki fiilin bitimini gösterir.
Sen gelene kadar biz burada bekleyeceğiz.Yollar açılıncaya kadar bekledik.Öldüresiye dövdüler.
Çeşitleri şunlardır.
a.Bağlama Ulacı"-İp" ekiyle türetilir.
Bu ek genellikle "ve" bağlacının yerini tutar."-İp" ekinin getirildiği fiille onun bağlanmış olduğu fiilin öznesi ve zamanı aynıdır.
Telefon edip hâlini hatırını sordum.< Telefon ettim ve hâlini hatırını sordum
Bu ulacın tekrarlanması fiilin sıkça yapıldığını gösterir:Gidip gidip komşuları rahatsız ediyor.Bakıp bakıp gülüyor.
b. Durum Ulaçları :"-erek, -e..., -e, -meden, -meksizin, -cesine" ekleriyle yapılır.Fiilin nasıllığını bildirir.
Sınıfa gülerek girdi.Olayı adeta yeniden yaşıyormuşçasına anlattı.Gece karanlık sokaklarda düşe kalka ilerlediler.Dinlene dinlene gittiler.Gürültüye aldırmadan işiyle meşgul oluyordu.Hiç dinlenmeksizin yedi saat yürüdüm.Her şeyi bilircesine konuşuyordu.
c. Zaman Ulaçları:"-İncE, -dİkçE, -dİğİndE, -ken, -mEdEn, -or, -mEz" ekleriyle yapılır.Bu ulaçlar fiilin zamanını bildirir.
Gülünce gözlerinin içi gülüyor.Canım sıkıldıkça şiir okurum.Kar yağınca herkes sokaklara döküldü.İlk okuduğumda iyi anlayamamıştım.Uyurken hep sayıklar.Gün ağarırken düştük tarla yollarına.Uyumadan önce de yarım saat kitap okunabilir.Gelir gelmez seni sordu.
d. Başlama Ulaçları:"-Elİ" ekiyle türetilir ve sonraki fiilin başlangıcını bildirir.
Buraya geleli çocuğa bir hâller oldu.Seni tanıyalı hayatım değişti.
e. Nedenlik Ulaçları:"-dİğİ, -EcEğİ" ekleriyle türetilir ve "-dEn dolayı, için, -dEn ötürü" edatlarıyla birlikte kullanılır.
Çok yalnızlık çektiğinden (dolayı) buralarda kalmak istemiyor.Sizden ayrılacağı için üzülüyor.
f. Bitirme Ulaçları:"-EnE, -İncEyE, -EsİyE" ekleriyle türetilir ve "değin, dek ve kadar" edatlarıyla birlikte kullanılır.Sonraki fiilin bitimini gösterir.
Sen gelene kadar biz burada bekleyeceğiz.Yollar açılıncaya kadar bekledik.Öldüresiye dövdüler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder